De Orteliusstraat in de oorlog

8 Fans
Oud-West

Ik heb de arme drommels zien sneuvelen

Geboren in 1935  kwam ik in 1937 te wonen in de Orteliusstraat tussen de Jan Evertsenstraat en de Jan van Galenstraat. De bouw van ons blok lag stil vanwege de komende oorlog, het was maar half afgebouwd en zodoende keken we van af 3-hoog (de huizen aan de Orteliuskade waren er nog niet) over de landerijen van Dirk van de Broek, de ringdijk en het Jan van Galenbad. Ik ging op de Jan Eversenschool - die werd bezet, dacht ik in ‘42 of '43, door het Duitse leger en ik moest op het Magalhaensplein op school voor de rest van de bezettingstijd. De soldaten kwamen dan in lange colonnes al zingend (dat konden ze heel goed) door onze straat en gingen naar de zandvlaktes voor oefeningen, het bouwen van bunkers en loopgraven aan de ringdijk. De jeugd werd in het begin getolereerd, maar later kon je een schop onder je achterste krijgen en was het afgelopen met de pret. Achter ons huis was het zand tot aan de kade: het speelterrein van de buurt jeugd, maar ook het zwembad. Het dames- en herenbad werd zomers vaak door de Wehrmacht overgenomen en deden we het maar met slootje springen; maar er zwaaide er wat als je bemodderd thuis kwam. Alle seizoenen hadden bepaalde spelletjes voor de jeugd en dat was overal zo het geval. Voor de jongens was het koppen en putteren orde van de dag en je had altijd een tennisbal (van Perry?) in je zak.
     
Toen in 1944 de honger hoogtij vierde werden de moestuinen aan de ringdijk ‘s nachts beroofd en de buit werd dan al slootje springend tot aan de kade gebracht, er was geen andere weg. Dat tafereel zag ik vanuit m'n bed, maar al gauw werd dat verraden, het hielp ook niet mee dat we NSB-ers in de straat hadden wonen. De soldaten lagen om de 10 meter achter de berm met het geweer in de aanslag de dieven op te wachten om ze te pakken te nemen. En het duurde niet lang of de dieven sloegen op de vlucht en werden beschoten. Ik heb de arme drommels zien sneuvelen als de sloot te breed was en ze het niet haalden. Later - ja ze gaven het nog niet op - werden ze vanuit het zolderraam met kaarslicht gewaarschuwd. Dat werd ook opgemerkt en de kop ingedrukt met salvo's, ik zie die officier nog staan; dreigend met z'n pistool.

Het verhaal van Joop is nog veel langer, klik hier om de rest te lezen.


Ik woon in Melbourne in Australië en ik hoorde van het Geheugen van Westen. Mijn naam is Joop de Waart, maar dat wordt hier als Joep uitgesproken vandaar dat ik hier John heet. Het is interessant om de verhalen van mensen te lezen over Amsterdam-West.

Alle rechten voorbehouden

7742 keer bekeken

26 reacties

Voeg je reactie toe
dolf van nol

koffiehuis in de oorlog in de barth meas diazstraat 34

Op 4 en 5 mei heeft het koffiehuis open dag, het project open joodse huizen/huizen van verzet.
er komen verhalen o.a over Nel en Dolf van Nol , de kleindochter leest voor uit het dagboek van Nel.
Vele die hier over de vloer kwamen, zijn van harte welkom en tevens uit de buurt.
u kan hier op ook reageren.

Hannes Minkema

De fatale plek

Springen vanaf een balkon in de tuin van de kerk, over een hek met punten.
Is dat wellicht deze plek geweest? http://bit.ly/1bd9BwJ
Het hek is inmiddels niet meer van punten voorzien.

Arie Notmeijer

Joop leef je nog

Ik weet dat het onbegonnen werk is maar ik ben al vele jaren op zoek naar Joop Evertsen,hij woonden Jan Evertse straathoek Marco polo straat 1 hoog, van beroep fietsen maker bij Klabo in de uiterwaardestraat ( Klaasen--Bobbeldijk), het was mijn vismaat in de jaren 1954- 1952 ik ben Arie notmeijer en ben van 1933, joop was dacht ik van 1931, Wie weet iets van hem. laatste ontmoeting met hem was in een sanatorium in de buurt van Laren waar hij lag van opgelopen TBC van de ondergrondse rijwielstalling, Joop leef je nog je vis maat zoekt je. ps, ik weet dat het eigenlijk hier niet thuis hoort, maar het is zijn buurt geweest., en als je niets probeert lukt er niets.

Joop de waart

De Ortelius straat in de oorlog

Hallo Eddie van Dijk
Weer eens wezen kijken en zie daar nu al 22 reacties na al die jaren toch nog iemand die zich over die tijd herinnerd en wat kan aanvullen. Zo fietsende Eddie ja ik ben wel benieuwd wat je zoal op papier heb gezet over Mokum West en bij voorbaat mijn dank daarvoor. Tot wederhoren Joop de Waart

Cornelis Pijpe

Re: Re: ko Pijpen & Ko Pijpers zijn beiden fout

Eddie van Dijk:
Cornelis Pijpe:Deze namen worden opgegeven door de heren Joop de Waart en Eddie van Dijk!De werkelijke naam is Jacobus Pijpe ( roepnaam op school etc. Ko ).Was getekend Cornelis Pijpe jongste broer van Ko, ons zusje Martha woont in Amsterdam.
Beste Cornelis Pijpe,
Bedankt voor je reactie.
Het is geenszins mijn bedoeling om oude wonden open te rijten m.b.t. je broer.
Mijn uitgangspunt was om mijn jeugd belevenissen in mijn oude buurt (Jan van Galen)
weer eens op te halen van wat ik me nog weet te herinneren.
Een onderdeel was daarvan het trieste voorval van jouw broer.
Ik had er toen over gehoord en dit is altijd bij mij blijven hangen.
Het precieze wist ik niet alleen van horen zeggen.
Op het "geheugen van west", kwam ik het verhaal van ene Joop de Waart tegen,
waarin hij vertelt hoe het allemaal was gegaan, hij was er getuige van.
Ik heb dus zijn verhaal integraal overgenomen als onderdeel van mijn totale verslag.
Mijn excuus voor het fout schrijven van jullie naam.
vriendelijke groeten Eddie van Dijk (1941)

Eddie, bedankt voor de reaktie!, namens Martha & Henk, Cornelis, groetjes !,

Eddie van Dijk

Re: ko Pijpen & Ko Pijpers zijn beiden fout

Cornelis Pijpe:
Deze namen worden opgegeven door de heren Joop de Waart en Eddie van Dijk!
De werkelijke naam is Jacobus Pijpe ( roepnaam op school etc. Ko ).
Was getekend Cornelis Pijpe jongste broer van Ko, ons zusje Martha woont in Amsterdam.

Beste Cornelis Pijpe,
Bedankt voor je reactie.
Het is geenszins mijn bedoeling om oude wonden open te rijten m.b.t. je broer.
Mijn uitgangspunt was om mijn jeugd belevenissen in mijn oude buurt (Jan van Galen)
weer eens op te halen van wat ik me nog weet te herinneren.
Een onderdeel was daarvan het trieste voorval van jouw broer.
Ik had er toen over gehoord en dit is altijd bij mij blijven hangen.
Het precieze wist ik niet alleen van horen zeggen.
Op het "geheugen van west", kwam ik het verhaal van ene Joop de Waart tegen,
waarin hij vertelt hoe het allemaal was gegaan, hij was er getuige van.
Ik heb dus zijn verhaal integraal overgenomen als onderdeel van mijn totale verslag.
Mijn excuus voor het fout schrijven van jullie naam.

vriendelijke groeten Eddie van Dijk (1941)

Eddie van Dijk

Re: ko Pijpen & Ko Pijpers zijn beiden fout

Cornelis Pijpe:
Deze namen worden opgegeven door de heren Joop de Waart en Eddie van Dijk!
De werkelijke naam is Jacobus Pijpe ( roepnaam op school etc. Ko ).
Was getekend Cornelis Pijpe jongste broer van Ko, ons zusje Martha woont in Amsterdam.

Cornelis Pijpe

ko Pijpen & Ko Pijpers zijn beiden fout

Deze namen worden opgegeven door de heren Joop de Waart en Eddie van Dijk!
De werkelijke naam is Jacobus Pijpe ( roepnaam op school etc. Ko ).
Was getekend Cornelis Pijpe jongste broer van Ko, ons zusje Martha woont in Amsterdam.

Eddie van Dijk

Eddie van Dijk

Beste Joop,
Nogmaals je belevenissen doorgenomen en je nare ervaring van Ko Pijpen heb ik opgenomen in mijn
fietsverslag. Als je interesseert bent wil ik je het hele verslag mailen als pdf document. (20 blz. en 5 MB)
Het lukte me niet het verslag met deze reactie rubriek mee te zenden.
Als je jouw emailadres wilt opgeven dan stuur ik het alsnog naar je toe.
Mijn adres: eddie.clara@kpnmail.nl
Groetjes en tot mails Eddie van Dijk.

Joop de Waart

Ortelius straat

Hallo Lex krull, Eddie v dijk en K.Stuurman
En anderen die er weet van hebben. Hartstikke leuk om toch nog zoveel reacties te krijgen over de Ortelius str. in die tijd. Ook dat mijn verhaal nog doet herinneren voor Lex, Eddie en K.S. Wel even een herstelling K.S, je hebt gelijk de weermacht marcheerde over de Hoofdweg. Maar wat je dan niet wist dat ze ook vaak door de Ortelius str kwamen dat neem ik je niet kwalijk. Te meer zo dat de jeugd die mee marcheerde en met een hoop commentaar een officier, die op een zekere dag het zat was, een jongen van een jr of tien een slag in z'n gezicht gaf. Dat vloerde hem en was even buiten bewust zijn en bewooners getuigen daarvan kwamen natuurlijk in opstand. Klacht werd ingediend maar wat de uitkomst was kon je wel op je klompen aanvoelen.
Dat was ook het einde de jeugd niet meer werd toegelaten tijdens de oefeningen van de soldaten maar hou nou avondtuurlijke jongens op een afstand he.
Eddie v Dijk je zal weinig van die oorlogs tijd herinneren, je was erbij en ook weer niet he. Gelukkig maar, al zal je werkelijke honger gevoeld hebben. In hoeverre maak je verslag van je belevenissen in A'dam?
Wie heeft hier nog weet van, net na de oorlog gingen we, Liepen we naar Zandvoort. Halfweg, eerste molen, dan kruithuis zoals we dat noemde, en tweede molen. Haarlem, Bloemendaal etc.we liepen wat af! In Zandvoort waar iedereen Zwart heette. We vertierde aan het strand en in de duinen waar we een bunker vonden niet van grote maat maar wel erg diep. Overal bezaaid lag oorlogs materiaal deelen van wapens en wat al niet meer. We vonden kleine alluminium kokers met een lont er aan en ja dat had een lucifertje nodig nietwaar. Na dekking te hebben genomen zo wijs waren we dan wel gaf het alleen maar een prachtige ORANJE rookwolk af. Je voelt het he, thuis gekomen stond s'avonds de Ortelius str. bedekt in oranje gloed
Nog even dit Eddie over Ko Pijpen (niet Pijpers) wie weet kom je zijn zuster Martha (ook mijn klas genoot) nog tegen via je opsporingen.
Een staaltje van toevalligheid we waren in Holland 1975 en op een toer in Oostenrijk. Op een terrasje kopje koffie met je mede reizigers en merkte een man die mij bekend voorkwam. Dagen later vroeg ik hem waar hij woonde en dat was in de Torres str en bleek zijn broer zat n mijn klas. Vandaar ik hem herkende en ook hij wist van dat ongeluk die dag van Ko Pijpen af. Ziedaar een kleine wereld he
Groetjes Joop de Waart

Eddie van Dijk

Kerk in de Jan Maijenstraat.

Beste Joop,
Bij het zoeken naar de ringdijk Amsterdam west, waar ik als jongen vlak na de oorlog vaak heb gespeeld vooral later tijdens de nieuwbouw.
Wij noemde het "het Hoofdwegland"
Ook weet ik nog de boog in de dijk waar een kanaal onderdoor ging.
Dit vond ik vrij eng want als je zou uitglijden vanaf de dijk kon je zo in het water raken.
Achter de dijk had je de landerijen van Dirk van de Broek en ook een waterzuiveringsinstallatie.
De Orteliusstraat: waarmee we altijd knokke hadden.
Zelf kwam ik uit de Jan van Galenstraat t/o het Erasmuspark.
Het trieste verhaal van de jongen die op de spijlen van het hek terecht kwam ken ik ook.
Ik was er nooit goed achter gekomen hoe dit kon gebeuren totdat ik jouw verhaal las.
Met Google streetfiew kan ik het balkon zien waar het drama zich heeft afgespeeld.
Ik ben nu 70 dus van 1941 en maak al fietsend een verslag over Amsterdam hoe ik het toen heb beleefd.
Nu ben ik dus met Amsterdam west bezig waarin ik ook het dramatisch verhaal van Ko Pijpers wil meenemen.
Jouw verslag heeft mij hiermee flink geholpen hoe de situatie echt is gegaan.
Bedankt.
groeten Eddie van Dijk.

K,Stuurman

Re: The Ortelius straat in de oorlog

Joop de Waart:
The translation of my epistle above leaves a lot to be desired and there is no way I can correct it, sorry

Zijn verhaal is niet helemaal correct, ik ben in 1930 geb. Orteliusstraat hoek J van Galenstraat.Punt een: de weermacht marcheerde niet door de Orteliusstraat maar via Mercatorplein over de Hoofdweg. Hij vertelt niet over de parachutisten in van Galenbad en dat de weermacht toen heeft geschoten op een bewoner welke op zijn balcon stond. En dat de waffen SS eind 1944 2 mannen en een vraouw standrechtelijk zijn door geschten op de hoek van de J.Evertsenstraat bij de volkstuintjes. Voor de rest klopt het vrij aardig maar ook dat wij paardje gingen rijden op zijn koeien en ons met de hooivork achter na zat en ik van angst in de sloot ben gesprongen. De dochters van de Fam, Wolfs zijn kaal geschoren en met teer overgoten. Dat de weermacht ging zwemmen was algemeen bekend en dat ging soms met veel geweld en er waren toen veel meisjes bij. En Willem Jun van de groentewinkel hoek J,v Galenstraat welke met een muilezel naar de markt ging en is om gekomen door een bom naar mijn herrinnering nabij het Fr.Hendrikplantsoen. Dat wij de houten school in de van Galenstraat totaal hebben gesloopt voor brandstof. En wij haalden de houten blokjes tussen de trarails van daan welke vol met teer zaten dat was geweldige brandstof. Bomen omgegezaagd in de Orteliusstraat. Als de duitsers aan het oevenen waren werden de geweren tegen elkaar gezet en was het een levensgevaarlijke sport om stiekem er een touw aan vast te binden en van afstand in het zand laten ploffen. Wat waren zij razend maar zij hebben ons nooit te pakken kunnen krijgen. Mijn vader was stucadoor zelfstandig en werd in 1943 opgepakt tijdens een razzia en afgevoerd naar Duitsland om te werken in een wapenfabriek. Hij wist in augustus te ontsnappen en veel ontberingen weer in A.dam en is met een handkar de IJpolder ingegaan voor aardappelen en meel bij de boeren dat is twee maal goed gegaan en toen vroegen de boeren huisraad en linnengoed voor de handel. Door al deze ontberingen is mijn vader in 1946 overleden aan o.a hongeroedeem. Toen de Canadezen in 45 over de Hoofdweg bibnnen trokken was het een groot feest. Ik stond later op de Dam toen van uit de clun hoek Kalverstraat door Duitse officeren werd geschoten op demenigte, waar veel doden en gewonden zijn gevallen,

Fred Las van Bennekom

familie

Bij navraag aan mijn vader ,bijna 90 maar bij zijn volle verstand,blijkt dat mijn vader in de oorlog al niet meer in de Orteliusstraat woonde maar in de Jan Evertsestraat..
Ik ga hem nog wel vragen of hij de familie Carlee heeft gekent.

bert klop

familie

De man waar ik het over heb heette Carlee. Hij bracht dacht ik ook de Waarheid rond. Doet die naam bellen rinkelen ??

Fred Las van Bennekom

Opa

Mijn opa woonde in de oorlog in de Orteliusstraat met 4 zoons en een dochter en was zwaar communist en zat in het verzet,mischien dat Bert
deze fami,ie bedoeld.
En Lex Krull wat ik ook nog weet is dat ik tot voor 9 jaar terug in de Theophilusstraat boven de bakkerij van der Heijden woonden en dat er in het portiek altijd werd gevoetbald met o.a Jantje de Jong en de gebroeders Dirk en Arie Brouwer de fam Duker
Ken je Tonnie Wagenaar nog in de kelder van Slotania of ben ik nu in de war met je broer.

Meisjes in de straat Ada Duker ,Sonja,Marian en Lia Bisbrouck en mijn drie zusters Tiny,Mary,en later Wenda dat waren niet de minste hoor.
Ik ben van 17-04-1947

Lex Krull

Fred Las van Bennekom

Hallo Fred,
Natuurlijk kan ik je nog herinneren, ik was, denk ik een paar jaar jonger dan jij, en je bent de eerste waar ik ooit iets van gehoord/gelezen heb uit die straat.
Theophilusstraat 17. Het huis van de welbekende Tegelzetter.
Wat me opvalt is dat er heel veel jongens in die straat woonde, maar weinig meisjes. De meeste aktiviteiten waren in portiek 10/11.
Mijn oom was ook communist en joods bloed, maar overleefde de oorlog, en heeft tot het einde de “Waarheid” gelezen.

Met groeten
Lex Krull (met 2 “l”s, klinkt en staat beter)

Duncan B.C.

Fred Las van Bennekom

communisten in de oorlog

Bert Klop De communisten met name de CPN werden zwaar vervolgd door de Duitsers.
Zelfs socialisme was verboden.
Mijn opa woonden in de oorlog met 4 zoon en 1 dochter in de Orteliusstraat en was zwaar communist ,mischien was hij wel die gene die jij bedoeld.
En een Lex Krul kan ik mij ook nog wel herinneren,Theophilusstraat

Alex Krull

Schuldige

Aha Meneer Ooms,
Na zoveel jaren komen we nu eindelijk te weten wie "het zwart branden en daarna het be-urineren binnen in de bunkers" op zijn geweten heeft! Dan hout jatten?
Nu weet je ook hoe het Elands Gracht Smeris Bureau er van binnen uit ziet.

Groeten,
Lex Krull
Canada

Arend Ooms

Ringdijk in de fik.

De bunkers in de Ringdijk lagen op 20 minuten lopen van af de Bos en Lommerweg. Wij jongens gingen daar vaak vuurtje stoken met hout dat wij pikten van de nieuwbouw aan de burgemeester De Vlugtlaan. Het was herfst en wij stookten weer een vuurtje.De wind stak plotseling op en het dorre gras vatte vlam. Binnen ja en nee stond een 10 meter lang dijkdeel in de fik. Rook, rook, rook! De brandweer kwam het vuur te doven. Van de politie moesten wij 6 weken op woensdagmiddag op het hoofdbureau verschijnen. Wat hadden wij de pest in.

Lex Krull

Bunker aan de Ringdijk

Hallo Joop,
Ik kan niet slapen, dus dacht ik even om Het Geheugen van West weer eens door te zoeken. IK zag jouw reactie over de bunker aan de Ringdijk. En je reactie had ik gemist, daarvoor zal ik nu even de beleefdheid nemen om je terug te schrijven. Je hebt gelijk: ik denk dat er niet teveel mensen zijn die iets weten over die bunkers, laat staan wat de bedoeling was. Nog minder het aantal "explorers" die door die bunkers heen kropen. Ik weet niet of ze nog bestaan, want ik dacht dat land opgespoten was ten behoeve van een parkeerplaats voor de GVB. Ik heb Google geprobeerd, maar kan het niet zien!
Verder gesproken, heb je wel eens de bunkers bezocht in de duinen van Ijmuiden? Daar kan je je hart ophalen.
Of ik met vacantie in Canada ben? Ik woon in Canada en heb er al 48 jaar opzitten. Ja, nu ben ik voorgoed met vacantie (pensioen) al 10+ jaar.
What are you doing "Down Under"?

Groeten
Lex Krull