Een halve eeuw tram in Slotermeer

6 Fans
Amsterdam West

Op 30 september 2004 was het precies een halve eeuw geleden dat tramlijn 13 naar Slotermeer ging rijden. Twee jaar nadat de eerste bewoners hun huizen in de nieuwe tuinstad hadden betrokken konden zij ook per tram van en naar Slotermeer.

Tram Erik Swierstra Tram De eerste tram van lijn 13, komend van de Bos en Lommerweg staat bij de Ringdijk op het punt om Slotermeer binnen te rijden; 30 september 1954.

Tram Erik Swierstra Tram De eerste tram van lijn 13, komend van de Bos en Lommerweg staat bij de Ringdijk op het punt om Slotermeer binnen te rijden; 30 september 1954.

Alle rechten voorbehouden

Lijn 13 was in 1950 al vanaf het Mercatorplein naar het Bos en Lommerplein verlengd, maar de grote verlenging naar Slotermeer was de eerste uitbreiding van het tramnet buiten de Ringspoordijk en naar de Westelijke Tuinsteden. Al in de tekeningen van het Algemeen Uitbreidings Plan van 1935 kwamen tramlijnen in de Westelijke Tuinsteden voor. Op het eerste uitgewerkte plan voor de tuinstad Slotermeer uit 1939 staan twee tramroutes ingetekend. Een vanaf het Bos en Lommerplein via de latere Burg. de Vlugtlaan naar de rotonde bij de Anthony Moddermanstraat en een vanaf de Jan van Galenstraat naar de latere Burg. Roellstraat en verder naar de nog te ontwerpen wijk Geuzenveld. Het heeft uiteindelijk een halve eeuw geduurd voordat deze laatste route er geheel was. De aanleg van de rails voor lijn 13 in de Burg. de Vlugtlaan en Slotermeerlaan startte in het voorjaar van 1954 en enkele maanden later kon de nieuwe tramlijn in gebruik genomen worden. Het eindpunt bij de Sloterplas lag nog in een kale vlakte. De ingebruikname vond plaats op 30 september en de zondag daarop maakten vele duizenden mensen van de gelegenheid gebruik om per tram een kijkje te nemen in de nieuwe tuinstad. De toeloop was zo groot dat zelfs extra trams van andere tramlijnen gehaald moesten worden om alle kijklustigen te kunnen vervoeren. In de afgelopen vijftig jaar is het nooit meer zo druk geweest op lijn 13 als op die dag.

Twintig jaar later, op 12 oktober 1974, vond eindelijk de lang verwachte verlenging naar Geuzenveld plaats. Lijn 13 ging nu vanaf de rotonde Slotermeerlaan via de Burg. Roellstraat naar het Lambertus Zijlplein rijden. De tram had hier ook voor het eerst een geheel vrije baan in de middenberm van de weg. Ook Geuzenveld heeft deze maand dus een jubileum, want het is nu dertig jaar geleden dat de tramverbinding hier in gebruik kwam. De laatste uitbreiding van het tramnet in Slotermeer was de aanleg van de tweede tramverbinding vanaf het Mercatorplein westwaarts. Lijn 13 werd verlegd via de route Jan Evertsenstraat - Jan Tooropstraat - Jan van Galenstraat - Burg. Roellstraat. Lijn 13 verliet de oorspronkelijke route en hiervoor in de plaats kwam lijn 14, die vanaf de Bos en Lommerweg via de Burg. de Vlugtlaan en de Slotermeerlaan naar de Sloterplas ging rijden. Deze wijziging ging in op 18 september 1989. Tussen september 2000 en september 2001 reed lijn 13 weer naar het oude eindpunt aan de Sloterplas. In deze periode werd de hoog gelegen trambaan bij het Lambertus Zijlplein afgegraven en enkele meters lager geheel opnieuw aangelegd.

Al weer vijftien jaar heeft Slotermeer twee tramlijnen. Per 12 december 2004 kwam lijn 7 daar als derde lijn bij. Omdat de keerlus op het Bos en Lommerplein in 2003 is verdwenen werd lijn 7 omgelegd naar het Surinameplein. Over het te kiezen eindpunt bestond onenigheid. Uiteindelijk werd besloten lijn 7 te verlengen vanaf het Bos en Lommerplein via de Burg. de Vlugtlaan en Slotermeerlaan naar het eindpunt bij de Sloterplas. Na lijn 13 (1954 tot 1989) en lijn 14 (sinds 1989) is lijn 7 de derde tramlijn die deze route berijdt.

© Erik Swierstra, oktober 2004

Alle rechten voorbehouden

6071 keer bekeken

11 reacties

Voeg je reactie toe
Jos Koning

Slotermeer vóór de komst van lijn 13

Al voor de komst van lijn 13 was er openbaar vervoer door Tuinstad Slotermeer. Als vierjarig jongetje verhuisde ik januari 1954 naar de Martinus Nijhoffstraat. Bus F hobbelde over de verkeersaders, die provisorisch met klinkers geplaveid waren. Toen tram 13 naar de Sloterplas ging rijden werd de buslijn weer stadwaarts teruggetrokken, naar Bos&Lommer.

Wybo Miedema

Vrije baan en remproeven

Als jongen woonde ik in Slotermeer en ik ben heel wat keren met lijn 13 onderweg geweest. Een kleine correctie over de vrije baan: Er was al vanaf het begin en stukje vrije baan op het gedeelte tussen de Bos en Lommerweg en de Burgemeester de Vlugtlaan ter hoogte van wat toen nog de ringdijk heette. Dat stuk werd veel gebruikt voor de remproeven van nieuwe en gerepareerde tramstellen. Achter het achterraam was dan een bord bevestigd: Pas op! Remproeven. Als het rustig was werden ook remproeven gedaan op de Slotermeerlaan ter hoogte van de de Koopmansschool net voor de halte. De mooiste (niet bestaande) straatnaam vond ik De Krommert. Heel weinig conducteurs hadden het over de Admiraal de Ruyterweg... En om het doorlopen te bevorderen: "Dames en Heren, De bestuurder is jarig en trakteert. U kunt hem nu feliciteren".

Tram lijn 13

Wat leuk om te zien dit
Mijn vader Lange Frans zo werd hij genoemd heeft tot en met zijn pensioen op lijn 13 gereden
En ook ik heb vaak op de halte gestaan met een fles koffie in kranten gewikkeld en dan mee rijden tot het eindpunt en weer terug nog een extra rondje
Later kwam er in het huisje eindelijk een koffiezettertje maar ik ging even goed vaak nog een paar ritjes mee als je het rit nummer wist bleef je wachten tot hij kwam
Soms was hij net weg en dan bleef je blauwbekken op de halte tot hij weer terug was van het CS
Leuke tijd

Sonja Ruessink

Rita fortuin

Re: Conducteur op lijn 13

Hans Staphorsius:
Uit het verhaal over lijn 13 blijkt dat deze tram al vanaf 1954 naar Slotermeer en later Geuzenveld rijdt. Lijn 13 speelde al die jaren ook een belangrijke rol in mijn leven, want mijn vader was in die begintijd conducteur op lijn 13. In 1955 was hij de armoede in Friesland ontvlucht om in Amsterdam een nieuwe toekomst voor zijn gezin op te bouwen, aanvankelijk op lijn 10 maar na zijn opleiding de rest van zijn conducteursbestaan op lijn 13. Dat was handiger voor hem want inmiddels waren wij gaan wonen in de Dolhaantjestraat in Geuzenveld. In het begin was hij bijwagenconducteur (toen waren er nog aparte wagens, de motorwagen waar de bestuurder in zat en de bijwagen met een eigen conducteur). Eerst nog met open balkons en later met 2 gesloten "wagens". Om met de bestuurder te communiceren moest mijn vader aan een soort kabel trekken wat een teken was voor de bestuurder om te rijden of te stoppen. In zijn begintijd maakte mijn vader nog wel eens misbruik van dit gegeven. Als hij iets langs de kant van de weg zag staan, waar ons behoeftige gezin iets aan had, trok hij aan het koord om de tram te laten stoppen. Het gevondene kwam op het voor- of achterbalkon van "zijn" bijwagen, dat verder voor passagiers werd afgesloten. Zo kwamen wij aan onze huisraad in die tijd. Als kleine jongen ben ik vaak met mijn vader meegereden op lijn 13, van het eindpunt bij het Sloterparkbad naar het Centraal en terug. Buurman Hannes Norberhuis uit Leeuwarden, reed ook op de 13 als bestuurder en er waren nog veel meer Friezen op lijn 13. Maar ook veel mensen uit voormalig Nederlands Indie en er zat soms ook nog een verdwaalde Amsterdammer tussen. Het was dan ook een gezellige spraakverwarring in het schafthuisje op het eindpunt, waar tussen de ritten door de meegebrachte koffie (in flesjes of thermoskannen) en boterhammen (of soms hele komkommers!?) werden genuttigd. Ik kon op een gegeven ogenblijk alle (toen nog door de conducteur omgeroepen) haltes meebleren.
Teun Hoen een van mijn vaders collega's was mijn held, omdat hij aan het eind van de Raadhuisstraat bij het Paleis op de Dam altijd Kostpantoor door de microfoon (!?) riep i.p.v. Postkantoor! Mijn vader heeft toen de conducteurs van de tram moesten in de jaren 70, zijn carriere voortgezet bij de Gemeente Musea, maar aan zijn de tijd op tram 13 denk ik met veel plezier terug. Hans Staphorsius

Mijn vader heeft ook op tram 13 gereden, van 1955 tot dat er geen conducteurs meer nodig waren.hij kwam ook uit Friesland en heeft het erg naar zijn zin gehad op de tram.Wij woonden met ons gezin in de Epicuresstraat, dat was vlak achter het beginpunt van lijn 13 bij Sloterplas.Op oudjaarsavond gingen we altijd oliebollen brengen naar het schafthuisje. Zijn naam is Ate Fortuin,maar is helaas jong gestorven met 53 jaar.vandaag is het zijn verjaardag 12 april ,

m.v.d.weijden

Re: Reactie van Frits Beutick, 15 februari 2006

Bezoeker:
De eerste jaren van mijn leven was lijn 13 voortdurend op de achtergrond aanwezig. We woonden aan de David Vosstraat. Wat ik nooit zal vergeten is het door merg en been gaande geluid dat lijn 13 maakte als de tram de bocht om ging van de Burgemeester de Vlugtlaan naar de Slotermeerlaan. Wij woonden niet eens zo dicht naast het kruispunt, maar het hoge gieren van metaal op metaal was zo doordringend dat een oom van mij, die had gevochten in Nederlands Indië, het associeerde met een aanval en in een oorlogsreflex op de vloer van onze woonkamer dook. Nog voor ik de kleuterschool verliet verhuisden we naar Slotervaart, inmiddels zo’n 45 jaar geleden. Maar zelfs nu nog kan ik lijn 13 in gedachten gierend door de bocht horen gaan.

ik weet nog als het weer mooi was dat er een open tram rijdt in de buurt van frederik hendrik plantsoen, ik denk lijn 7 of lijn 6. ik zelf ging graag als er een open tram zie achter de gewone tram is /maken we altijd een gebaar van strooien hoed die de mannen draagde,we zijn namelijk dove kinderen die uit school naar huis gingen en het moet in 1930 zijnx

Hans Staphorsius

Conducteur op lijn 13

Uit het verhaal over lijn 13 blijkt dat deze tram al vanaf 1954 naar Slotermeer en later Geuzenveld rijdt. Lijn 13 speelde al die jaren ook een belangrijke rol in mijn leven, want mijn vader was in die begintijd conducteur op lijn 13. In 1955 was hij de armoede in Friesland ontvlucht om in Amsterdam een nieuwe toekomst voor zijn gezin op te bouwen, aanvankelijk op lijn 10 maar na zijn opleiding de rest van zijn conducteursbestaan op lijn 13. Dat was handiger voor hem want inmiddels waren wij gaan wonen in de Dolhaantjestraat in Geuzenveld. In het begin was hij bijwagenconducteur (toen waren er nog aparte wagens, de motorwagen waar de bestuurder in zat en de bijwagen met een eigen conducteur). Eerst nog met open balkons en later met 2 gesloten "wagens". Om met de bestuurder te communiceren moest mijn vader aan een soort kabel trekken wat een teken was voor de bestuurder om te rijden of te stoppen. In zijn begintijd maakte mijn vader nog wel eens misbruik van dit gegeven. Als hij iets langs de kant van de weg zag staan, waar ons behoeftige gezin iets aan had, trok hij aan het koord om de tram te laten stoppen. Het gevondene kwam op het voor- of achterbalkon van "zijn" bijwagen, dat verder voor passagiers werd afgesloten. Zo kwamen wij aan onze huisraad in die tijd. Als kleine jongen ben ik vaak met mijn vader meegereden op lijn 13, van het eindpunt bij het Sloterparkbad naar het Centraal en terug. Buurman Hannes Norberhuis uit Leeuwarden, reed ook op de 13 als bestuurder en er waren nog veel meer Friezen op lijn 13. Maar ook veel mensen uit voormalig Nederlands Indie en er zat soms ook nog een verdwaalde Amsterdammer tussen. Het was dan ook een gezellige spraakverwarring in het schafthuisje op het eindpunt, waar tussen de ritten door de meegebrachte koffie (in flesjes of thermoskannen) en boterhammen (of soms hele komkommers!?) werden genuttigd. Ik kon op een gegeven ogenblijk alle (toen nog door de conducteur omgeroepen) haltes meebleren.
Teun Hoen een van mijn vaders collega's was mijn held, omdat hij aan het eind van de Raadhuisstraat bij het Paleis op de Dam altijd Kostpantoor door de microfoon (!?) riep i.p.v. Postkantoor! Mijn vader heeft toen de conducteurs van de tram moesten in de jaren 70, zijn carriere voortgezet bij de Gemeente Musea, maar aan zijn de tijd op tram 13 denk ik met veel plezier terug. Hans Staphorsius

evert van bunnik

lijn 13

30 september 2009(morgen dus) al weer 55 jaar geleden.
Weet iemand of er nog feestelijkheden zijn?

Ton van der Smaal

Aanrijding lijn 13

Beste Evert,

Het was 12 aug. 1970 niet 1978 en was een van de zwaarste aanrijdingen binnen het GVB de tram en bus zijn overigens nog wel hersteld.

vr groet

ton van der Smaal

evert van bunnik

Aanrijding lijn 13

Ik herinner me 12 augustus 1978 weer. In de vroege morgen een zware aanrijding tussen wagen 683 van lijn 13 en bus 423 van nachtlijn 72 op de Burg.De Vlugtlaan bij de Fockstraat. Ik werd wakker van glasgerinkel en omdat Zuidervaart daar op de hoek nog met flessenmelk werkte, dacht ik dat er kratten vielen. Tot ik een uurtje later buitenkwam! De bus was al weg, de tram werd op dat moment weggesleept. Na herstel kwam de 683 als eerste gele gelede tram op straat.

Mary Bruijn-Spel

die goeie lijn 13

Als kind, als puber, als vrouw, als moeder ben ik heel wat keertjes met tramlijn 13 van het Bos en Lommerplein naar de stad gereden. Of de andere kant op naar de Sloterplas.
Tijdens elk seizoen was de tram mijn maatje.
Staand, zittend, bijna vallend, als haringen in een tonnetje, maar ook verlegen, uitgelaten, in een lachstuip, verliefd, boos.
Ik heb dus een ècht verleden met lijn 13!!

Bezoeker

Reactie van Frits Beutick, 15 februari 2006

De eerste jaren van mijn leven was lijn 13 voortdurend op de achtergrond aanwezig. We woonden aan de David Vosstraat. Wat ik nooit zal vergeten is het door merg en been gaande geluid dat lijn 13 maakte als de tram de bocht om ging van de Burgemeester de Vlugtlaan naar de Slotermeerlaan. Wij woonden niet eens zo dicht naast het kruispunt, maar het hoge gieren van metaal op metaal was zo doordringend dat een oom van mij, die had gevochten in Nederlands Indië, het associeerde met een aanval en in een oorlogsreflex op de vloer van onze woonkamer dook. Nog voor ik de kleuterschool verliet verhuisden we naar Slotervaart, inmiddels zo’n 45 jaar geleden. Maar zelfs nu nog kan ik lijn 13 in gedachten gierend door de bocht horen gaan.