Start Nederlandsche treingeschiedenis

6 Fans
Amsterdam-West

Op 20 september 2009 was het 170 jaar geleden dat de eerste trein van Nederland reed tussen Amsterdam en Haarlem.

Plaquette 170 jaar spoorlijn Amsterdam - Haarlem Foto: Erik Swierstra, september 2009

Plaquette 170 jaar spoorlijn Amsterdam - Haarlem Foto: Erik Swierstra, september 2009

Alle rechten voorbehouden

Dit is in de geschiedenisboekjes van de Nederlandse geschiedenis een belangrijke datum. De eerste trein vertrok op 20 september 1839 vanaf het provisorische station d'Eenhonderd Roe, dat bijna vierhonderd meter ten westen van de Haarlemmerpoort was gelegen. Over de spoorbaan evenwijdig aan de Haarlemmervaart reed deze trein, getrokken door locomotief 'de Arend', via Sloterdijk en Halfweg naar Haarlem. In 1842 werd het eigenlijke station van Amsterdam, Station Willemspoort, tegenover de poort met die naam geopend. Over een groot deel van deze route rijdt nog steeds de trein tussen Amsterdam en Haarlem. Tussen de Haarlemmerpoort (Willemspoort), Sloterdijk en Geuzenveld werd de spoorlijn in 1878 en 1985 in noordelijke richting verlegd, maar ten westen van Geuzenveld wordt dus al 170 jaar dezelfde route gevolgd.

Nadat de spoorlijn in 1878 tussen Sloterdijk en Singelgracht een noordelijker tracé ging volgen, dat verder liep naar het in 1889 geopende Centraal Station, werd op de oude route langs de Haarlemmervaart de Westergasfabriek en het Westerpark aangelegd. De gasfabriek werd in gebruik genomen in 1883, terwijl het park in 1890 voor het publiek werd geopend. Sinds 2003 is het terrein van de Westergasfabriek onderdeel geworden van het Cultuurpark dat aansluitend aan het oude Westerpark werd gerealiseerd. Daarmee is dit terrein tegenwoordig openbaar toegankelijk geworden.

Dit opende ook de mogelijkheid om 170 jaar na het vertrek van de eerste trein, vrijwel precies op de oorspronkelijke locatie stil te staan bij dit jubileum. Eerdere spoorwegjubilea, in 1889, 1939, 1964 en 1989, werden elders (in Amsterdam, Haarlem en Utrecht) gevierd, maar nog nooit op de plaats van het oudste station. Overigens lag dit eerste station d'Eenhonderd Roe niet op het grondgebied van de stad Amsterdam, doch op het grondgebied van de buurgemeente Sloten, waarvan het deel waar de spoorlijn oorspronkelijk begon in 1877, respectievelijk 1896 werd geannexeerd, totdat deze gemeente in 1921 geheel in Amsterdam opging.

Op initiatief van Reizigersvereniging Rover en Stadsdeel Westerpark werd een plaquette gemaakt die op de plaats van het station d'Eenhonderd Roe in de bestrating werd bevestigd. Deze ligt niet precies op de oorspronkelijke plek, daar hij anders in het zuiveringsgebouw van de Westergasfabriek terecht zou zijn gekomen. Nu ligt hij aan de Polonceaukade, ter hoogte van nummer 13. Tijdens een korte feestelijke plechtigheid werd de plaquette door de vertegenwoordigers van gemeente, stadsdeel en Rover onthuld. Nu kan iedere belangstellende kennis nemen van het startpunt van de Nederlandse spoorweggeschiedenis.

Gepubliceerd: 7 oktober 2009, © Erik Swierstra

Alle rechten voorbehouden

2146 keer bekeken

Leo Kranenburg

correctie op 170 jaar zelfde traject ten westen van Geuzenveld

Het traject in Halfweg is in 1919 verlegd naar het noorden om zo een scherpe bocht in het spoor, dat toen over de Spaarndammerdijk en de sluisjes liep, af te vlakken. De treinen gingen steeds sneller rijden waardoor deze bocht te scherp was om goed te kunnen nemen. Door de aanleg van een spoorbrug over het Zijkanaal F werd dit probleem opgelost.