Heemschut en Amsterdam Nieuw-West (vervolg)
De prachtige panden langs de grachten van de beroemde 17e eeuwse grachtengordel worden langzamerhand door (bijna) iedereen gewaardeerd, maar dat was een halve eeuw geleden wel anders. Inmiddels kunnen we ons nauwelijks meer voorstellen, dat in de jaren vijftig en zestig er serieuze plannen bestonden om grote delen van de toen verwaarloosde historische binnenstad te slopen. Nu staat de Amsterdamse Grachtengordel terecht op de lijst van het Unesco Werelderfgoed.
Ook bijzondere bebouwing in de 19e en vroeg 20e eeuwse buurten buiten de Singelgracht heeft de ontwikkeling van de status van afbraakbuurten naar herstel tot opgeknapte en gewaardeerde woonwijken in de afgelopen decennia doorgemaakt. We kunnen ons nauwelijks nog voorstellen dat hoogtepunten uit de Amsterdamse School van de jaren twintig in de jaren zeventig ter nauwernood aan sloop zijn ontsnapt, zoals het prachtige monument Het Schip in de Spaarndammerbuurt.
Nu maken we die ontwikkeling mee bij de buurten die in de jaren vijftig en zestig werden gebouwd, met name in de Westelijke Tuinsteden. Bij alle bovengenoemde ontwikkelingen heeft de landelijke Bond Heemschut, naast andere Amsterdamse erfgoedorganisaties, een belangrijke rol gespeeld. Sinds enkele jaren wordt ook in Nieuw-West actie gevoerd voor behoud van monumentwaardige panden. Gelukkig is de gemeente Amsterdam, met de voormalige stadsdelen Geuzenveld-Slotermeer en Slotervaart, de laatste jaren ook tot het inzicht gekomen dat diverse opmerkelijke bouwwerken een beschermde status verdienen en zo zijn er sinds 2008 in Slotervaart 13 en sinds 2011 in Slotermeer 12 gebouwen op de gemeentelijke monumentenlijst geplaatst. Ook is er in het huidige Stadsdeel Nieuw-West inmiddels een naoorlogs rijksmonument en een beschermd naoorlogs stadsgezicht, het eerste in zijn soort in Nederland. Ongetwijfeld iets om trots op te zijn, maar in feite nog maar het begin, want zeker het dubbele aantal objecten verdient het om als monument behouden te blijven. Zo is er met name in Slotervaart en Osdorp nog veel werk aan de winkel.
Ondanks pogingen tot behoud zijn er inmiddels twee karakteristieke kerkgebouwen in 2007 en 2008 gesloopt, de kerk De Opgang in Osdorp en de Pius X-kerk in Slotervaart. Andere monumentwaardige gebouwen, met name woningbouw, zijn is nog bedreigd, zoals de Knijtijzerpanden in Overtoomse Veld, het Staalmanplein in Slotervaart en de Airey-woningen in Slotermeer. Om deze en ook andere panden, ook in Osdorp, voor sloop te behoeden werken de erfgoedorganisaties Heemschut, Cuypersgenootschap en ProWest sinds 2008 intensief samen om de gemeente, het stadsdeel en de woningcorporaties en andere eigenaren er toe te bewegen om zuinig te zijn op dit en ander gebouwd erfgoed.
Want zoals de afgelopen eeuw heeft aangetoond, is er helaas veel onvervangbaar historisch erfgoed voorgoed verdwenen, maar dankzij acties van Heemschut en anderen, gelukkig ook veel behouden gebleven. Met name de historische stad Amsterdam zou er anders heel anders hebben uitgezien. We wensen Heemschut en de vele vrijwilligers die zich inzetten voor het behoud van ons gebouwde erfgoed, ook uit de meest recente decennia, in de komende eeuw veel succes bij hun werk. Voor meer informatie sie: http://www.heemschut.nl en http://www.prowest.nl.
Erik Swierstra, oktober 2011
Amsterdam Nieuw-West
84 keer bekeken