Paul Rijkers, molenaar van de oudste molen van heel Nederland, de uit 1631 stammende paltrokmolen, de Otter vertelt enthousiast over de molen en wil héél graag dat deze behouden blijft. Maar de situatie is niet rooskleurig want de molen is inmiddels groen uitgeslagen door algen en dat is de voorbode van zwamvorming.
Is er nog toekomst voor de allerlaatste en oudste houtzaagmolen van Nederland paltrokmolen ‘De Otter’?
Is er nog toekomst voor molen 'De Otter'?
Ooit stonden hier 46 molens
Paul Rijkers: "Langs het riviertje De Schinkel (nu de Kostverlorenvaart) stonden ooit 46 van de in totaal 128 houtzaagmolens in Amsterdam. De Otter was de eerste daarvan. Dat was in de VOC tijd waarin Amsterdam voor de scheepsbouw enorm veel hout nodig had. Deze houtzaagmolen, of Paltrokmolen, is de oudste vorm van een houtzaagmolen en is in 1596 uitgevonden door Cornelis Corneliszn, een Uitgeestenaar. Voorheen werd met de hand gezaagd en door de komst van de houtzaagmolen verloren de handzagers, die zich verenigd hadden in het Handzagersgilde, hun werk. Hierdoor ontstond indertijd het eerste arbeidsconflict."
Molen leek uit de verte op een jas
Paul legt uit hoe de molen aan de naam paltrokmolen komt. "Een paltrok was een wijd vallende jas en vanuit de verte kwam het silhouet van de molen overeen met zo’n paltrokjas. In de volksmond werd dus gesproken over een paltrokmolen maar deze heeft de functie van houtzaagmolen. Vroeger werd met molens ook verf gemaakt, textiel bewerkt, papier gemaakt, stenen vermalen tot cement, graan gemalen en olie geslagen".
Molenliefhebber Gerrit van de Bijl
"In 1928 is de Otter onttakeld en zijn de wieken er af gehaald. Gerrit van der Bijl, baas van houthandel Van der Bijl, was een ‘molengek’ en heeft lang 3 molens gehad die hij onderhield zonder dat hij daar iets voor terug kreeg. Op het terrein stonden molen ‘Het Luipaard’ en ‘De Valk’. Beide molens zijn gesloopt in respectievelijk 1928 en 1922. Het waren grotere molens dan ‘De Otter’’. Het bedrijf is inmiddels overgenomen door iemand anders."
Restauratie in 1996
"Molen 'de Otter' is in een stichting ondergebracht en die heeft de molen gerestaureerd omdat deze tot ons erfgoed behoort. De Rijksdienst voor de Monumentenzorg heeft dit ondersteund en voor het grootste deel gesubsidieerd. In 1996 was de restauratie van de Otter klaar en kort daarna ben ik als molenaar bij de Otter gestart. Twee jaar geleden ben ik er noodgedwongen mee gestopt omdat er nog geen 10 % wind is op deze plek door de hoge gebouwen die er in de loop der jaren zijn neergezet. In vaktermen heet dit 'een onwerkbare molenbiotoop' want de 12,5 meter hoge molen de Otter vangt veel te weinig wind hierdoor. De molen heb ik nu zo goed en zo kwaad als het kan geconserveerd door het ijzer in te smeren met een beschermende laag."
Verplaatsing naar Uitgeest
Paul: "Met het Stadsdeel zijn we nu in onderhandeling om de molen te verplaatsen naar Uitgeest, waar veel wind is en geen hoogbouw gepleegd mag worden. In het bestemmingsplan is dit namelijk opgenomen. Dit laatste heeft Amsterdam helaas nooit gedaan. Ooit heeft Cornelis Cornelisz in Uitgeest de houtzaagmolen uitgevonden en bij verplaatsing daarheen zou de kring rond zijn. Maar of dit ook werkelijk gaat gebeuren dat is nog helemaal niet zeker."
Eeuwig zonde als de molen verloren gaat!
Voor meer informatie kunt u terecht op website Molendatabase/De Otter. Daar kan ook iedereen zich gratis aanmelden als lid van de ‘Vereniging vrienden van de Otter’ om zo de verhuizing en redding van dit monument te helpen realiseren.
Auteur: José Stolp
Gepubliceerd: 28 september 2008
2781 keer bekeken