Is er nog toekomst voor molen 'De Otter'?

Verteller: Paul Rijkers
Auteur: José Stolp
7 Fans
Westerpark
'Bomen' met de schuit. Op de achtergrond 'de Otter' Foto: collectie Paul Rijkers Foto: Beeldbank van het stadsarchief van de gemeente Amsterdam

'Bomen' met de schuit. Op de achtergrond 'de Otter' Foto: collectie Paul Rijkers Foto: Beeldbank van het stadsarchief van de gemeente Amsterdam

Alle rechten voorbehouden

Paul Rijkers, molenaar van de oudste molen van heel Nederland, de uit 1631 stammende paltrokmolen, de Otter vertelt enthousiast over de molen en wil héél graag dat deze behouden blijft. Maar de situatie is niet rooskleurig want de molen is inmiddels groen uitgeslagen door algen en dat is de voorbode van zwamvorming.
Is er nog toekomst voor de allerlaatste en oudste houtzaagmolen van Nederland paltrokmolen ‘De Otter’?

Ooit stonden hier 46 molens

Paul Rijkers: "Langs het riviertje De Schinkel (nu de Kostverlorenvaart) stonden ooit 46 van de in totaal 128 houtzaagmolens in Amsterdam. De Otter was de eerste daarvan. Dat was in de VOC tijd waarin Amsterdam voor de scheepsbouw enorm veel hout nodig had. Deze houtzaagmolen, of Paltrokmolen, is de oudste vorm van een houtzaagmolen en is in 1596 uitgevonden door Cornelis Corneliszn, een Uitgeestenaar. Voorheen werd met de hand gezaagd en door de komst van de houtzaagmolen verloren de handzagers, die zich verenigd hadden in het Handzagersgilde, hun werk. Hierdoor ontstond indertijd het eerste arbeidsconflict."

Molen leek uit de verte op een jas

Paul legt uit hoe de molen aan de naam paltrokmolen komt. "Een paltrok was een wijd vallende jas en vanuit de verte kwam het silhouet van de molen overeen met zo’n paltrokjas. In de volksmond werd dus gesproken over een paltrokmolen maar deze heeft de functie van houtzaagmolen. Vroeger werd met molens ook verf gemaakt, textiel bewerkt, papier gemaakt, stenen vermalen tot cement, graan gemalen en olie geslagen". 

Molenliefhebber Gerrit van de Bijl

"In 1928 is de Otter onttakeld en zijn de wieken er af gehaald. Gerrit van der Bijl, baas van houthandel Van der Bijl, was een ‘molengek’ en heeft lang 3 molens gehad die hij onderhield zonder dat hij daar iets voor terug kreeg. Op het terrein stonden molen ‘Het Luipaard’  en ‘De Valk’. Beide molens zijn gesloopt in respectievelijk 1928 en 1922. Het waren grotere molens dan ‘De Otter’’. Het bedrijf is inmiddels overgenomen door iemand anders."

Restauratie in 1996

"Molen 'de Otter' is in een stichting ondergebracht en die heeft de molen gerestaureerd omdat deze tot ons erfgoed behoort. De Rijksdienst voor de Monumentenzorg heeft dit ondersteund en voor het grootste deel gesubsidieerd. In 1996 was de restauratie van de Otter klaar en kort daarna ben ik als molenaar bij de Otter gestart. Twee jaar geleden ben ik er noodgedwongen mee gestopt omdat er nog geen 10 % wind is op deze plek door de hoge gebouwen die er in de loop der jaren zijn neergezet. In vaktermen heet dit 'een onwerkbare molenbiotoop' want de 12,5 meter hoge molen de Otter vangt veel te weinig wind hierdoor. De molen heb ik nu zo goed en zo kwaad als het kan geconserveerd door het ijzer in te smeren met een beschermende laag."

Verplaatsing naar Uitgeest

Paul: "Met het Stadsdeel zijn we nu in onderhandeling om de molen te verplaatsen naar Uitgeest, waar veel wind is en geen hoogbouw gepleegd mag worden. In het bestemmingsplan is dit namelijk opgenomen. Dit laatste heeft Amsterdam helaas nooit gedaan. Ooit heeft Cornelis Cornelisz in Uitgeest de houtzaagmolen uitgevonden en bij verplaatsing daarheen zou de kring rond zijn. Maar of dit ook werkelijk gaat gebeuren dat is nog helemaal niet zeker."

Eeuwig zonde als de molen verloren gaat!

Voor meer informatie kunt u terecht op website Molendatabase/De Otter. Daar kan ook iedereen zich gratis aanmelden als lid van de ‘Vereniging vrienden van de Otter’ om zo de verhuizing en redding van dit monument te helpen realiseren.

Auteur: José Stolp

Gepubliceerd: 28 september 2008

Alle rechten voorbehouden

2781 keer bekeken

Bekijk meer afbeeldingen

Molens lange de Schinkel Foto: collectie Paul Rijkers Foto: Beeldbank van het Stadsarchief van de gemeente Amsterdam

Molens lange de Schinkel Foto: collectie Paul Rijkers Foto: Beeldbank van het Stadsarchief van de gemeente Amsterdam

Alle rechten voorbehouden
 Sneeuwpret bij 'de  Otter' - <br />Foto: collectie Paul Rijkers Sneeuwpret bij 'de  Otter' - <br />Foto: Beeldbank van het stadsarchief van de gemeente Amsterdam

Sneeuwpret bij 'de Otter' -
Foto: collectie Paul Rijkers Sneeuwpret bij 'de Otter' -
Foto: Beeldbank van het stadsarchief van de gemeente Amsterdam

Alle rechten voorbehouden
Molen 'de Otter' Foto: collectie Paul Rijkers Foto: Beeldbank van het stadsarchief van de gemeente Amsterdam

Molen 'de Otter' Foto: collectie Paul Rijkers Foto: Beeldbank van het stadsarchief van de gemeente Amsterdam

Alle rechten voorbehouden
 Houthandel 'Van der Bijl' - <br />Foto: collectie Paul Rijkers Houthandel 'G. van der Bijl' - <br />Foto: Beeldbank van het stadsarchief van de gemeente Amsterdam

Houthandel 'Van der Bijl' -
Foto: collectie Paul Rijkers Houthandel 'G. van der Bijl' -
Foto: Beeldbank van het stadsarchief van de gemeente Amsterdam

Alle rechten voorbehouden
 Ook de otter ziet er weer schitterend uit. - <br />Foto: José Stolp, september 2008 Ook de otter ziet er weer schitterend uit. Het raam met daarop de Otter was vroeger onderdeel van de knechtenhuizen die bij de molen stonden. Deze zijn nu zo vaak verbouwd en vertimmerd dat ze niet authentiek meer zijn. - Foto: José Stolp, september 2008

Ook de otter ziet er weer schitterend uit. -
Foto: José Stolp, september 2008 Ook de otter ziet er weer schitterend uit. Het raam met daarop de Otter was vroeger onderdeel van de knechtenhuizen die bij de molen stonden. Deze zijn nu zo vaak verbouwd en vertimmerd dat ze niet authentiek meer zijn. - Foto: José Stolp, september 2008

Alle rechten voorbehouden
 'Vastgelopen' en verroeste zaag ... - Foto: José Stolp, september 2008

'Vastgelopen' en verroeste zaag ... - Foto: José Stolp, september 2008

Alle rechten voorbehouden
Volop speelplezier Foto: collectie Paul Rijkers Foto: Beeldbank van het stadsarchief van de gemeente Amsterdam

Volop speelplezier Foto: collectie Paul Rijkers Foto: Beeldbank van het stadsarchief van de gemeente Amsterdam

Alle rechten voorbehouden

12 reacties

Voeg je reactie toe
GetEvents

Behoud

Om deze prachtige molen te behouden in Amsterdam zal er snel een bestemming voor gevonden moeten worden.

De molen kan zeer goed dienst doen als informatie en recreatie plaats, op die manier wordt er genoeg geld opgehaald voor het onderhoud.

http://www.getevents.nl/nieuws/de-otter-moet-blijven

Erik Swierstra

Molen De Otter blijft op zijn plaats

Uit: het Parool van 2 november 2011

Molen De Otter blijft op zijn plaats
02-11-11 12:10 uur

De monumentale houtzaagmolen De Otter uit 1631 lijkt toch behouden te blijven voor Amsterdam. De uitspraak van de Raad van State van vanochtend is een overwinning voor stadsdeel West, dat vecht voor het behoud van de molen aan de Kostverlorenvaart.

Het is een teleurstelling voor Stichting Houtzaagmolen De Otter, die de molen wilde verplaatsen naar een molenpark in Uitgeest, zodat de molen weer kon draaien. 'Een stilstaande molen is gedoemd in verval te raken.'

Stadsdeel West is tegen de verhuizing, omdat de zeventiende-eeuwse molen deel uitmaakt van de geschiedenis van Amsterdam. Het historische belang weegt volgens het stadsdeel zwaarder dan het feit dat de molen nauwelijks meer draait vanwege gebrek aan wind door de omringende hoge nieuwbouw.

Paul Rijkers begon in 1998 als molenaar van De Otter. Hij was amper bezig toen hij over nieuwbouwplannen in de omgeving hoorde. Hij streed tegen de hoogbouw, maar die kwam er toch. In 2004 kreeg De Otter een plaats aangeboden in het molenpark in Uitgeest. Het stadsdeel weigerde medewerking.

De rechtbank oordeelde in april dat De Otter mocht verhuizen. De Raad van State herroept dat vonnis en zegt nu dat het stadsdeel opnieuw aan zet is. (Het Parool)

Zie ook: http://www.parool.nl/parool/nl/4055/AMSTERDAM-WEST/article/detail/3010221/2011/11/02/Molen-De-Otter-blijft-op-zijn-plaats.dhtml

Inge van der Bijl

De Otter

Als een directe nazaat van de Van der Bijlen en een dagelijks passeerder op mijn weg naar werk geniet ik ontzettend van dit stukje (familie)geschiedenis. Het gaat mij aan het hard dat hij niet meer kan draaien, maar het zou me nog meer spijten hem te moeten zien vertrekken. Vr. groet, Inge van der Bijl

Deottermoetblijven.nl

Ik wilde dat een journalist nu ook eindelijk eens iemand anders interviewt over molen De Otter dan Paul Rijkers. Het is duidelijk dat de molenaar (is hij dat wel? want hij draait de molen nooit) een voorstander is van verplaatsen van de molen. Zo zijn er ook legio mensen die voorstander zijn van behoud van De Otter op zijn huidige plek. Cultuurhistorici en ook zeker molenaars.
Paul Rijkers heeft de afgelopen jaren niets gedaan ter behoud van de molen en de molen en zijn bijbehorende gebouwen en schuren laten verloederen. Dat terwijl er veel gemeenschapsgeld is gestoken in de restauratie van de molen in 1996. Een schande.
De molen laten staan op zijn huidige plek geeft gestalte aan de historie van Amsterdam. Daar kunnen veel Amsterdammers en toeristen van genieten. Hoeven ze niet voor naar het museum in Uitgeest.
Meld je aan voor het behoud van de molen aan de Kostverlorenvaart op www.deottermoetblijven.nl of via facebook.
Karin Huigsloot

Leo de Boer.

Een leuke herinnering .

Wel of niet weg halen?
Een schilderij? In een niet passende lijst?
Wat? Is beter voor de molen?
Wat? Is leuker voor de buurt?
De poort? Heb ik aan meegewerkt. En neer gezet.
Rob van Werven heeft de kap gerepareerd. 1970?
Is Ab daar? Was een veel gehoorde kreet?
Hout van Bijl? Is zo nat als een dw... ?
Mijnheer Gerrit? Was geen kwaaie!
Maar toen Mijnheer Smit, en ik als krullen jongen.
In de winter? Tussen de loodsen een overkapping maakten.
Schonk hij citroen thee? Voor de vitamine C?
Warme voeten kreeg ik er niet van?
Al met al heel leuke herinneringen!

Leo de Boer.

P.s. Doe de molen goed! En verhuis hem!

Huib de Vries

Laat De Otter staan!

Als nazaat van een houtzaagmolenaar die in 1838 op de werf van molen De Otter werd geboren én als liefhebber van de oude stad Amsterdam, moet ik pleiten voor het voortbestaan van deze molen op zijn originele plek. Waar kom je ter wereld zo'n oud stukje 'oer-industrie' in een stad nog tegen?
De molen kan niet meer zagen, is een argument. Nee, daar hebben we tegnwoordig enorme fabrieken voor.
Maar de molen herinnert ons nog steeds aan een bijna vergeten verleden. Laat hem 'voor-de-prins' draaien, desnoods door electriciteit voortbewogen. Maak er een informariecentrum in, organiseer rondleidingen voor geïnteresseerden. Kleine buurt tentoonstellingen kunnen er gehouden worden, voor basisscholen is het een prachtig aanschouwelijk object, etc. etc.
Mensen, gun Amsterdam deze bijzondere paltrokmolen: laat "De Otter" staan!!

Huib de Vries

Megens M.M.J.

Molen

Zijn er van deze of andere molens, werktekeningen om ze in verkleinde versie na te maken?

José Stolp

Onwerkbare molenbiotoop

Beste Anja,

De molen kan op deze plek niet meer draaien, want hij vangt uit geen enkele hoek voldoende wind. Zie mijn stukje hierboven; er is dus minder dan 10 % wind en dat een onwerkbare situatie voor een molenaar. Bij te harde wind is de molen een gevaar voor de omgeving omdat de wieken dan af kunnen breken door rukwinden en tegen mensen aan kunnen komen. De rukwinden onstaan ook weer door de hoge bebouwing in de omgeving. Als de molen op deze plek blijft staan dan is het wachten op het verval en dat is nu al bezig. De enige redding is de verplaatsing van de molen. Het is nu toch al geen gezicht meer, dit mooie stukje erfgoed tussen al die gruwelijk lelijke hoge koopappartementen zoals die rare piramide. Het oude karakter van de buurt is toch al helemaal weg en om dan de molen voor de tweede keer te laten wegrotten is erg zonde. Een ezel stoot zich geen tweemaal aan dezelfde steen. Het stadsdeel had moeten leren uit de geschiedenis, maar doet dit niet. Jammer dat je de essentie van dit verhaal niet begrepen hebt. Hoop dat dit je meer duidelijkheid gegeven heeft anders ben ik bereid tot het geven van meer uitleg

Anja Meulders

zonde om te verhuizen

Zou heel erg zijn voor de buurt als de molen zou verhuizen. hoop dat er een slimmerd is die ons, buurtbewoners, gaat helpen voor het behoud. Misschien kan hij draaien als er wind uit 1 bepaalde hoek komt?

agnieszka

molen de otter

ik woon sinds 2 jaar in staatsliedenbuurt dichtbij de otter, ik vind het een prachtige gebouw.Een stuk geschiedenis in een buurt die steeds moderner wordt. Wij wandelen daar altijd met mijn zoontje, hij vind het ook prachtig!Ik was altijd benieuwd waarom hij steeds stil staat, nu weet ik het dus wel, helaas.Ik hoop dat de molen nog gered kan worden, het zou zonde zijn.

groeten,

Agnieszka

Bezoeker

De Otter.

De molen de Otter ,heb ik leuke herinneringen aan, begin jareb 50 ik was toen 14 jaar ging ik op de ambachtschool concordia internos, om het metsel en timmervak te leren.Tussen de middag bleef ik over ,ik hat brood en drinken bij me, als het goed weer was ging ik buiten eten.Ik fietste dan naar de kostverloren vaart,enhad gauw mijn stek gevonden, tegenover de molen aan het water,die omgeving was nog niet zo volgebouwt, en had de sfeer van het verleden.Na mijn schooltijd werdt ik werkzaam in de bouw,en ik begon later een eigen bedrijf, in het burgerwerk, ook in oud west.Ik kwam regelmatig als klant bij,houthandel Gvan der bijl , de Otter noemde wij het, die werf was schitterend een oase van rust of de tijd had stilgestaan .Ik had een keer plintveertjes voor de stucadoor nodig, niet in voorraad , maar geen probleem,een grote badding werd in stukken gezaagd, en geschaaft op de machine en smiddags kon ik de bestelling halen.Voor hem geen grote verdienste, kosten 25 gulden, we spreken over de 70 er jaren . Waling van Wijngaarden

Bezoeker

De Otter

Heel indrukwekkend, echt een Hollandse geschiedenis met eer voor het verleden en moed voor de toekomst. Mogen we dit verloren laten gaan? Dit kan niet, dit mag niet. Dit stijgt immers uit boven de waarden van een 'wegwerpmaatschappij'!