Mijn jeugd in Amsterdam-West, deel 12

Jeugdherinneringen, omstreeks 1940-1945

Auteur: Jaap Lageman
1 Fan
Amsterdam-West

Jaap Lageman (1931) woont tegenwoordig in Australië en deelt in een aantal bijdragen zijn jeugdherinneringen aan Amsterdam-West.

Houten schooltje in de Jan van Galenstraat tijdens de Tweede Wereldoorlog. Bron: collectie Jaap Lageman.

Houten schooltje in de Jan van Galenstraat tijdens de Tweede Wereldoorlog. Bron: collectie Jaap Lageman.

Alle rechten voorbehouden

Een pijnlijke val
Heel vaak ging ik op mijn oude fiets (ook wel het ijzeren paard genoemd) de landelijke omgeving van Sloterdijk bij Amsterdam verkennen. Ik kwam op een met grind verharde weg uit, in een gedeelte waar ik nog nooit eerder geweest was en besloot terug te keren. Om terug te gaan maakte ik een scherpe bocht en mijn fiets slipte en ik viel. Mijn knie was geschaafd en een groot stuk vel hing er los bij. Dat was zeker wel twee tot twee en half cm. en dat was bijna de helft van mijn knie!!!

Het bloedde maar heel weinig, maar ik wilde niet terug lopen, dus maar weer op de fiets. Maar elke keer als ik de pedaal naar beneden drukte deed mijn knie zeer, dus duurde het een ietsje langer om thuis te komen. Eenmaal thuis gekomen ging ik meteen naar mijn moeder, want die wist wel wat ze moest doen tegen de pijn. Waar zijn moeders anders voor! Ze keek er naar en maakte het schoon en een ogenblik later komt ze met een schaar aanlopen. Ik wist niet wat er aan de hand was, en wat ze van plan was, maar ik vertrouwde het niet. Het volgende ogenblik ging het "snip", en het vel was er af. Ik kreeg er kippenvel van..... ze had de helft van mijn knie eraf geknipt!! Het moet zeker weer allemaal terug gegroeid zijn want ik heb beide benen nog en je kan niet eens een litteken zien.


Naar het houten schooltje gaan

De Duitsers hadden nu onze school als kazerne ingenomen en wij moesten naar een andere school. De Vancouverstraat werd gedeeltelijk met prikkeldraad afgezet en er stonden altijd soldaten op wacht. We werden nu overgeplaatst naar (wat wij noemden) het houten schooltje dat in de Jan van Galenstraat stond aan de kant van het Erasmus park. Het had 6 klassen en was eerst gebruikt als kleuterschool. Eenmaal op school ingeburgerd was er geen schrijfpapier, lesboeken, pen en inkt enzovoort, maar er waren nog wel de ouderwetse leien die we konden gebruiken.

Mijn moeder gaf me een "griffel-doos" en een tinnetje dat 2 afdelingen had en er zat aan elke kant een deksel. Aan de ene kant kon je dan een stukje natte spons doen om de lei schoon te maken, en aan de andere kant een stukje zeemleer om de lei droog te maken. Die deksels waren er om spons en zeemleer niet te laten uitdrogen. De lessenaar had een gat waar de inktpot in kon en als we schrijfpapier hadden, gebruikten we een "kroontjes" pen en de meester was altijd erg zuinig met de inkt.

Wat we zelf wel deden was een gedroogde witte of bruine boon in dat busje doen (aan de spons kant, want dat was nodig) en de boon begon dan na een paar dagen te spruiten en dan kon je het zien groeien. Wat kon je nog meer op school doen!

De griffel had een papieren omhulsel om de griffel tegen breken te beschermen en op dat papier waren figuurtjes en woorden geschreven. De jongen die naast me zat had de gewoonte om dat papier van de griffel te knagen en op dat papier te kauwen. Het had een eigenaardige reuk en als ik mijn ogen dicht doe kan ik het als het ware nog ruiken.


Een winkel in de John Franklin straat

Omdat er geen nieuw materiaal voor kleding meer beschikbaar was, ging mijn vader een "kleding reparatie" winkel openen in de John Franklinstraat, tegenover een bakkerij en naast een boekwinkel. Ik moest er altijd langs als ik naar school ging. Hij maakte nu bijvoorbeeld kleine jassen van grote jassen, en door de binnenkant naar buiten te brengen leek het net alsof het nieuw materiaal was. Maar reparatie van kleding was zijn verdiensten.

 

John Franklinstraat 91-89 enz. (v.r.n.l., rechts), juli 1987. Bron: beeldbank Stadsarchief Amsterdam; fotograaf: Martin Alberts. <p style="margin-bottom:0cm; "><span style="color:#575757; "><span style="font-size:medium; "><a href="http://beeldbank.amsterdam.nl/afbeelding/010122006577">http://beeldbank.amsterdam.nl/afbeelding/010122006577</a> </span></span></p>
<p> </p>

John Franklinstraat 91-89 enz. (v.r.n.l., rechts), juli 1987. Bron: beeldbank Stadsarchief Amsterdam; fotograaf: Martin Alberts.

http://beeldbank.amsterdam.nl/afbeelding/010122006577

 

Alle rechten voorbehouden

Een nieuw zusje
Plotseling, (ik had het nooit zien aankomen) kregen we er een nieuwe zuster bij. Maria noemden we haar en ze werd in Mei 1941 geboren. De huur van de woning en de kleermakerswinkel werden teveel en ze zochten nu naar een winkel waar ze achter konden wonen. Ze vonden een winkel in de Jan van Galen straat tegenover het VVA voetbal terrein naast "de Stofzuiger-koning" en niet ver van mijn oude school waar nu het Duitse leger in zat. De winkel was gelijk met de straat en de woonkamer en keuken waren zes treden naar beneden. Zes treden naar boven waren twee slaapkamers, en de wc. In de grote slaapkamer was een badkamer, die geen warmwatergeiser had, en er was ook een balkon achter. Maar het allermooiste was dat we nu een tuin hadden en een langwerpige schuur achter in de tuin tegen de achter muur. Zodra we er in kwamen wilde ik meteen groenten en aardappelen groeien en stak algauw een aardappel in de grond, niet wetende dat het de verkeerde tijd van het jaar was. Ik bleef elke dag kijken of ie al gegroeid was, totdat de vorst kwam, die mijn aardappel vermoordde. Mijn zusje Ria sliep in de slaapkamer van mijn ouders, want ze moest ook 's nachts nog gevoed worden. Mijn broer Arie en ik sliepen in de tweede slaapkamer. Mijn opklapbed was aan de linkerkant, en het had een plank waar een gordijn aan hing die het bed als het opgeklapt was, uit het zicht nam. Arie sliep in een ledikantje aan de rechter kant.

We woonden er nog maar een kort tijdje toen ik van school kwam en  mijn moeder zag huilen terwijl ze Arie in haar armen wiegde.
"Wat is er gebeurd!"
Hij had iets verkeerds met zijn hoofd of nek want hij trok zijn hoofd naar een kant en hij jammerde een beetje. De dokter kwam en stelde vast dat hij polio (kinderverlamming) had. Ik weet niet wat voor behandeling hij gekregen heeft maar hij eindigde met een verzwakte schouderspier.


Radio's inleveren

De Duitse autoriteiten orderden dat alle radio's ingeleverd moesten worden en de mensen moesten ze afgeven in het kleine kleuterschooltje dat tegenover de school lag waar de Duitsers gelegerd lagen. Je kreeg dan een bewijs dat de radio ingeleverd was want als je nog een radio in bezit had na een bepaalde datum konden ze al je bezittingen van je wegnemen en je naar een concentratiekamp brengen.

Mijn vader ging met zijn radio onder zijn arm naar dat schooltje, en toen hij op de brug van de Admiralen Gracht liep en daar bij het schooltje een 50 tal mensen zag staan, die daar stonden om hun radio in te leveren, keerde hij zich om en ging naar huis. Sommige mensen hadden de radiolampen er uit gehaald zodat de Duitsers die radio ook niet konden gebruiken.

Toen hij thuis kwam met de radio vroeg mijn moeder wat er aan de hand was en hij zei "Ik ga niet een tijdje in de rij staan om mijn radio af te geven". Mijn moeder was niet erg tevreden met die beslissing want zij dacht aan de moeilijkheden dat het kon veroorzaken, want je kon verraden worden door je beste vrienden.

We verborgen de radio onder de trap die achter de winkel naar beneden liep en luisterden vaak naar de Engelse BBC om te luisteren hoe de oorlog werkelijk verliep in Europa, want de Duitsers probeerden ons te vertellen dat ze op alle fronten wonnen.

 


Klik hier voor een overzicht van alle delen in deze reeks.

 

 

 

 

 

Alle rechten voorbehouden

0 keer bekeken

3 reacties

Voeg je reactie toe
Jan Hart

Indeling aangepast

De indeling is inmiddels aangepast.

Jaap Lageman

Verkeerd ingedeeld.

De verhaaltjes in deel 12 van deze aflevering zijn niet in de juiste volgorde gepubliceerd.

Het had als volgt moeten zijn om er enig logika uit te krijgen.

Een pijnlijke val                                                  (1).

Naar  het houten  schooltje  gaan                         (2).

Winkel in John Franklin straat                               (3).

Nieuw zusje                                                         (4).

Radios inleveren                                                   (5).

 

Jaap Lageman.

Elly van der Linde

Griffel en doosje

Jaap ik heb met heel veel plezier  je verhaal gelezen, ik moest inwendig lachen hoe je schreef over de griffel en lei en het sponsen doosje , ik heb het net voor gelezen aan Henk, ik zelf heb ook zo doosje gehad in Amsterdam en een bruinen boon in gedaan tot het deksel er af sprong in de klas, alleen dat gepiep allemaal in de klas met die griffen, toen wij in Apeldoorn op school ging die hadden geen griffel en een lei, dus daar hadden wij geen last meer van dat geluid.
Komen er nog meer verhalen, ik vind het geweldig dan hoor ik mijn vader weer vertellen over wat hij allemaal mee heb gemaakt en veel bij jullie thuis was.