'De gulden is op'
Het gebeurde nogal eens, dat het licht ‘s avonds plotseling uitviel. Dat was geen elektriciteitsstoring. “De gulden is op” zeiden we. Mijn vader ging op de tast naar de gangkast. In het stikdonker tilde hij een lipje op en schoof een gulden in de sleuf. Vervolgens draaide hij een knopje om. Op het moment, dat je de gulden hoorde vallen, was er weer licht. Voor het gas had je gasmuntjes nodig. Die kon je bij de kruidenier kopen voor acht cent.
Huishoudelijk werk was zwaar
Moeder deed elke week de was in een grote teil met warm water en zeep. En op een wasbord schrobde ze het vuile goed schoon. De huisvrouw moest zware lichamelijk arbeid verrichten. Kleren, die stuk waren, werden versteld en gaten in kousen werden gestopt. Truien, sjaals, wanten en bivakmutsen werden gebreid. En vaak werden jurken en bloesjes eigenhandig op de naaimachine vervaardigd. In tegenstelling tot de huisvrouw, die een echte doe-het-zelver was, was de klusjesman nog niet geboren. Mijn vader kon een schilderijtje ophangen, maar een band plakken heeft hij nooit gedaan. En een verfkwast heeft hij nooit aangeraakt.
Gebruiksvoorwerpen waren duurzaam
Het voordeel van het geringe comfort en alles zelf moeten doen zonder behulp van allerlei ingewikkelde huishoudelijke apparaten, was, dat er weinig kapot kon gaan. Zelden ging er wat stuk. Maar dat kwam ook, omdat de gebruiksvoorwerpen solide en degelijk waren gemaakt voor duurzaam gebruik. Natuurlijk ging er wel eens een kopje of glaasje stuk. Maar voor de rest was alles van stevig hout en metaal. Plastic, spaanplaat, board, fineer en triplex bestonden nog niet. Behalve de stoffering gingen meubelen een leven lang mee. Al het houtwerk: deuren, vloeren, meubels, was echt en massief.
Nog weinig invloed Engelse taal
Ook onze taal was echt en eerlijk. Uitgezonderd de vele Franse woorden, zoals chauffeur, bureau, etui, crapaud, cadeau, directeur enz., waarmee we van jongs af aan waren opgegroeid, waren bijna alle woorden en uitdrukkingen oer-Hollands en was de invloed van het Engels, of liever gezegd Amerikaans, praktisch te verwaarlozen.
Damrak met op de hoek pand van Blue Band, 3 mei 1930. Bron: beeldbank Stadsarchief Amsterdam. 
Alleen het margarinemerk Blue Band en het zeepmerk Palmolive hadden een Engelse naam. Bijna niemand sprak die namen goed uit. Iedereen sprak van een pakje Bleu Band. Eau de Cologne, een van de weinige parfumerieën, werd daarentegen correct uitgesproken. Op het flesje stond het getal 4711. Dat zal, denk ik, een kwaliteitsgarantie zijn geweest. Met die nieuwe vreemde Engelse woorden hadden de Nederlanders het moeilijk. Brylcream was ook zo’n raar woord. Dat was een vettig smeerseltje, dat je in je haar wreef. Als je dan je haar in een keurige scheiding had gekamd, werd het zo stijf als een plank. Wilde haren werden niet getolereerd.
Weinig concurrentie
In onze jeugd was er weinig concurrentie tussen de producenten. Met “Vim” werden de pannen geschuurd, met Erdal de schoenen gepoetst. De koekjes waren van Verkade en de cacao van Van Houten. Bensdorp maakte chocoladerepen en Droste flikjes (kleine ronde chocolaatjes). Een rolletje pepermunt was van King en een pakje kauwgum van Wrigley. Wat een heerlijke tijd weinig reclame. Ik herinner me er een: “Elf uur, Blookertijd”, tijd voor een kopje warme chocolademelk van Blooker.
Interieur van een winkel van de Gruyter in de Fannius Scholtenstraat 26, nu de Westerstraat 132, 1930. 
En natuurlijk de Gruyter: “En betere waar, en tien procent”. Als je met kassabonnen tien gulden had gespaard, kreeg je een gulden contant. Ik kan me nog goed de oranje kassabonnen herinneren, die mijn moeder ijverig spaarde. Verkade maakte voor die tijd geweldige reclame met zijn plaatjesalbums over dieren en planten. Die plaatjes waren verpakt bij o.a. beschuit en ontbijtkoek. In het bijbehorende album, geschreven door Jac. P. Thijsse, plakten we de plaatjes in het bijpassende kader. Ontbrekende plaatjes ruilde ik met vriendjes. Ik heb twee albums volgeplakt: “De boerderij” en “Apen en hoefdieren in Artis”. Vaak keek ik naar die mooie plaatjes en ik heb er heel wat van geleerd. Er stond ook een afbeelding in van de woestijnvos, de “Desert Fox”, zoals de laatste militaire operatie van de V. S. in Irak werd genoemd. Ik kan me zelfs nog herinneren, dat die woestijnvos nog een andere naam had: “fennek”. Ik kon een mandril van een baviaan onderscheiden. Maar ik heb nooit een letter uit het verhaal van Thijsse gelezen. Dat was niet voor kinderen geschreven.
Klik hier voor een overzicht van alle delen in deze reeks.