De Rijpgracht (1)

Auteur: Fred Fontijn
7 Fans
Bos en Lommer

Het zal ooit de bedoeling zijn geweest om de Rijpgracht te verbinden met de Erasmusgracht. Nu dringt deze gracht zich brutaalweg binnen vanaf de Willem de Zwijgerlaan tot op ongeveer 20 meter van mijn geboortehuis, Rijpgracht 42, daar stopt hij abrupt. Klotsend tegen de dwarse kademuur die een eind maakt aan een mogelijke doorvaart.

Rijpgracht hoek Gerard Callenburgstraat wie, wat, waar, wanneer Foto: Cor Preij, 30 mei 2007

Rijpgracht hoek Gerard Callenburgstraat wie, wat, waar, wanneer Foto: Cor Preij, 30 mei 2007

Alle rechten voorbehouden
Ingeklemde buurt

Het is een brede gracht, met aan beide zijden wegen en een trottoir, waardoor het in niets lijkt op de grachten in de binnenstad. De huizen, per blok uniform maar onderling verschillend, zijn kennelijk voor arbeiders bedoeld. Zoals deze in de jaren dertig werden gebouwd. De woningen waren redelijk gelijk, maar woonde je aan de gracht dan was je, voor je gevoel, toch net iets meer dan de bewoners die in de zijstraten woonden. Daar kijkt men zonder moeite bij elkaar op tafel. Tenminste, wanneer de glasgordijnen er niet voor zitten. In deze straten, de Gerard Callenburgstraat, Joris van Andringasraat, Jan de Haenstraat, die worden onderbroken door de Tjerk Hiddes de Vriesstraat, heb ik heel wat voetstappen gezet. In mijn jeugd werd er voornamelijk gelopen. Een fiets kon er pas af toen ik een jaar of twaalf was en kaartjes voor het openbaarvervoer werden door mijn ouders zuinig ingekocht. De Willem de Zwijgerlaan aan de ene kant en de Admiraal de Ruyterweg aan de andere klemden de buurt, liefdevol tussen zich in, dit is het Amsterdam waar ik ben opgegroeid.

Vuil

Bootjes kwamen zelden in de gracht, want die liep dood. Het meest kwamen ze van de stadsreiniging, want tegen het doodlopende eind van de gracht verzamelde zich afval. Veel vuil kwam van de ‘Centrale Markt’ ook wel ‘De Markthallen’ genoemd. Daar werden toen nog de meeste goederen per boot aangevoerd en af en toe viel er daarbij natuurlijk wel eens wat in het water. Wanneer de wind dan goed stond kwam het in de Rijpgracht terecht want daarmee was een directe verbinding. Aan het eind van de gracht bleef het vuil rustig wachten totdat de stadsreiniging het weer tijd vond om het te verzamelen en af te voeren, wanneer de wind draaide, verdween het trouwens vanzelf.

Meevaren

Af en toe kwam er ook wel eens een luxe jachtje onze gracht in varen. Bestuurt door een pater aan zijn strakke witte boord te zien. Ondanks de waarschuwingen van mijn moeder om niet met vreemde mannen mee te gaan en geen snoepjes aan te pakken ben ik, samen met een paarvriendjes, toch eenmaal meegevaren. Aan boord waren al een stuk of tien jongens van mijn leeftijd, waarvan ik er wel een paar kende. Via de Geuzenkade gingen we naar de Kostverlorenkade en vandaar door naar de Markthallen, daar werd ik met mijn vriendjes weer aan de kant gezet. Na het ‘jatten’ van een appel liepen we de markt af en moesten we terug naar huis lopen. Onderweg waren we voornamelijk bezig smoezen te verzinnen voor thuis, want we hadden iets gedaan wat niet mocht, maar het was spannend genoeg om het wel te willen vertellen. Hoe ik me daar uit heb gered ben ik nu even kwijt. Trouwens, het is nooit bij me opgekomen om te vragen waarom ik eigenlijk niet met vreemde mannen (of vrouwen?) mee mocht, pas veel later werd mij dat duidelijk. Maar dan nog, een man met een strakke opstaande boord, daar zoek je toch geen kwaad achter.

Gepubliceerd: 12 februari 2009

Lees ook deel 2.

Alle rechten voorbehouden

2759 keer bekeken

11 reacties

Voeg je reactie toe
Hans Menge,

Re: Zandauto's

omdat ik de zandauto's vlak bij de Karel Doormanstraat en bij de sigarenwinkel van de familie van Meines, nog zo goed weet.

Ik herinner mij de zandauto`s ook heel goed; Woonde toen in de Karel Doormanstraat 103 3hoog.
Op een slechte dag was ik houtjes aan het hakken voor in de kachel en hakte het topje van mijn wijsvinger (bijna) af...topje hing nog een 1 draadje.
Moeder was niet thuis, maar mijn oma, die op mij paste, wel.
Met spoed werdt er hulp opgetrommeld en een chauffeur van de zandauto van TERRO bracht mij naar het WG.
Daar zaten oma en ik dus op de houten gereedschapskist naast "ome Eep", want zo heette de beste man, in de oude GMC zandauto.
Ome Eep trouwens, vond koude koffie een godendrank en zeer goed tegen de dorst.
Naast de losplaats, bij de zandtrechter, stond de woning van de familie Zweerus.
Ik weet het niet zeker, maar ik denk dat meneer Zweerus iets te maken had met de zandauto`s.
Een soort bedrijfswoning denk ik...
Zijn vrouw, tante kootje (Jacoba), bewaarde dus altijd die kouwe koffie voor ome Eep.
Bij die familie Zweerus keken we altijd op woensdagmiddag naar de TV.
Zij waren in die tijd zo`n beetje de enige met een TV, dus....alle kinderen uit de straat op de tafel en op de grond kijken naar de toen populaire kinderprogramma`s zoals Dappere Dodo..
De zandtrechter vergeet ik ook nooit meer....op een dag waren daar aan het spelen, toen mijn vader mij floot...(dat deed hij altijd als ik thuis moest komen).
Ik riep "Ja, ik kom eraan" terwijl ik naar mijn autoped zocht...opeens was daar de stalen poot van de trechter...KWAK met mijn voorhoofd er tegenaan en de stalen poot had gewonnen.
Mijn vader zag dat gebeuren en kwam aanlopen, pakte mij op en we gingenm snel met de auto naar het gebouw van de GGD, aan het eind van de straat.Wat hechtingen en een pleister en ik was weer gerepareerd.
Tot zover ....de herinnering blijft

Ton van Walen

Bijpraten

Op de Rijpgracht hebben we op Oudejaarsavond heerlijk geschaatst,met muziek erbij.De baan was geveegd en de "geluidsboxen" stonden klaar.EEN heerlijke avond.Als de gracht drooggevallen was door het vele zand,konden we onze ballen,niet meer naar de kant krijgen,dus weer een nieuwe bal kopen.
We hadden vaak al met St.Nicolaas IJSVRIJ,kan men zich heden niet voorstellen.De sigarenzaak van de ouders van Flip Meines was bekend en het ongelukje bij de fam.Dijkstal in de viszaak in de Beethovenstraat van Flip met zijn gesl.deel tussen de rits is mij nog altijd bij gebleven.Zo kan ik nog wel even doorgaan!!!

Fred Fontijn

Van de buurt

Mijn zus Betty stuurde mij vorige week een Paroolartikel : 'Stappen op Rijpgracht'. Ze vroeg zich af waar dit op De Rijpgracht dan wel kan. Ze stapte op de fiets en ging op verkenning, blijkt het de ingang van restaurant 'Van de buurt' te zijn, precies naast ons vroegere woonhuis. Vroeger stalde ik in mijn scooter daar.
Net nog in de oorlog werd ik ongeveer boven dit restaurant geboren en bleef er 24 jaar wonen. Een restaurant in 'onze' stalling! Wie had dat ooit kunnen bedenken? Afgelopen zaterdag (30 juli j.l.) was de officiële opening. Ik wens de eigenaren veel succes en ga er vast een keer proeven. Misschien kom ik er nog wel bekenden tegen.

Fred Fontijn (fred@fontijn.nl

Meer namen

Hallo Betty,
Inderdaad woonde ik aan de overkant van De Rijpgracht en dicht bij de Bestevaerstraat. Toch ken ik wel een aantal namen die bij jou in de buurt woonde, zoals Winnie Plouwie, Bob van Schijndel, Corrie Heijer, Flip van Meines en Tom van der Horst, met hen zat ik samen in de klas. We ontmoeten elkaar weer toen we in oktober 2007 een reünie hadden, op de plek waar onze school vroeger stond. Fred van der Horst reageerde op mijn beschrijving van het winkelbestand rond de gracht. Te vinden wanneer je op deze site naar 'buurten' gaat en 'Landlust' . Ronnie de Haan woonde ook op dat stuk en Gerard Huizer die bij Landlust korfbalde. Ter informatie: Het klopt dat een aantal mensen die reageerden niet zelf op De Rijpgracht woonden maar er wel herinneringen aan hebben, laat je daardoor dus niet in de war brengen. Wie weet heb ik hiermee weer wat meer herinneringen bij je los kunnen maken.
Groet,

betty berrier klein

herinnering

ik vind het heel leuk om deze stukjes te lezen. Maar de namen die eronder staan ken ik geen van allen.
Ik heb ook tot mijn 18de jaar op de Rijpgracht (31) gewoond.
en er een heerlijke jeugd gehad.
De fam.van Meines kende ik heel goed. Wij speelden ook veel met kinderen uit de Jan Haringstraat en Jasper Leynsestraat.
Heb op de Jacques Perkschool gezeten. vanaf 1946 tot 1952.
Misschien woonden de schrijvers van bovenstaande stukjes wel aan de -even- kant van de Rijpgracht. Daar kwam ik eigelijk niet zoveel, dus kende daar niet veel mensen. Moest wel vaak naar de melkboer Huyberts van mijn moeder. Maar toen mijn moeder eens zag dat een druppel uit de neus van meneer Huyberts in de melk was gevallen, was mijn loopje daar naar toe gelukkig over!
Namen die ik mij herinner uit mijn Rijpgracht tijd zijn:
Corrie, Henk en Bob de Grebber. Ruud en Koos Blom
Fred en Tom v.d. Horst. Jan Berkhout. Bert v.d. Horst.
Willie Weller. Loesje van Es. Bep, appie en Joke v.d. Neut.
Ruud Monsee. koko Borgers???
Nou best wel veel vind ik zelf, die mij zo maar te binnenschieten
Weet ook, dat er in wintertijd (als er ijs in de gracht lag, we heerlijk konden schaatsen.
Ja een heerlijk jeugd heb ik daar gehad.
Trouwens, die buis die in de Rijpgracht uitkwam , stond ook wel eens droog.
En herinner ik mij dat er eens een jongen helemaal doorheen was gekropen.
En dat is echt gebeurd, want "(die jongen) leerde ik jaren later kennen en hij vertelde mij dat verhaal.

Jan Zegstroo

witvisjes

Ik woonde zelf dicht bij het doodlopende stuk van de Erasmusgracht. De watervlooien en de stekelbaarsjes heb ik door de vervuiling van het water maar heel kort mee gemaakt. Ik viste in beide grachten, maar de Rijpgracht was toch wel mijn favoriete stek. Dit niet alleen omdat mijn vismaat Dick van Tatenhove op de gracht woonde maar ook omdat het door de omsloten bebouwing knusser was. Ik wist van het bestaan van de pijp maar ik heb ondanks zoek tochten de uitmondingen nooit gevonden. Leuk al die verhalen van vroeger wat een gezellige en onbekommerde tijd was het toen toch.

Fred Fontijn (fred@fontijn.nl)

Zandauto's

Cor Preij, daagt me nu toch wel een beetje uit, die zandauto's zijn er dus wel geweest. Zoals hij het beschrijft, ontstaat er ook wel weer een beeld bij mij. Goed, ze zijn er geweest. Misschien heb ik het weggedrukt, omdat ik de zandauto's vlak bij de Karel Doormanstraat en bij de sigarenwinkel van de familie van Meines, nog zo goed weet. Die reden daarvandaan ook veel makkelijker weg dan van De Rijpgracht. Vandaar.

Overigens heb ik de pater nergens van beschuldigd, hoor Els. Mijn moeder waarschuwde me altijd dat ik niet met vreemde mannen mee mocht gaan en het schuldgevoel, dat ik met die boot meeging, dat was er wel en daarom heb ik dat opgeschreven. In mijn jeugd, had ik nog veel meer dingen, die ik wel wilde en niet mocht en omdat net als in ieder ander 'dorp' alles werd doorverteld, kon ik het ook maar beter niet doen. Zo was ik handig genoeg om op de 'buis' te lopen, maar de eerste keer dat ik het deed, kreeg ik het thuis wel te horen.

Els van Akkeren

Pater Durie

Deze pater kan ik me nog goed herinneren. Hoewel ik een meisje was (nu een wat ouder meisje!) mocht ik diverse keren mee met de boot. Mijn broer Peter ging ook regelmatig mee. We gingen ook wel eens richting Haven en daar werd gezwommen. Ook door mij. In mijn ondergoed.
Vele jaren later kookte een vriendin van mij voor Pater Durie. Hij woonde op de Hoofdweg. Af en toe ging ik mee. Ik vond het altijd een aardige man. Of hij wat uitgevreten heeft met jongens is mij totaal niet bekend. Hoeft natuurlijk niet altijd zo te zijn.

Bezoeker

Dag Piet en Jaap

Met plezier heb ik jullie reacties gelezen en wil daar ook op reageren. De gracht zat inderdaad vol met leven, zoals Piet omschreef en ook het de wijze waarop er van alles uit gehaald werd, herken ik. Misschien heb ik dit, toch wezenlijke deel van de gracht, wel verdrongen en daarom niet omschreven. Mijn eigen vis activiteiten waren namelijk nogal frustrerend. In de eerste plaats ving ik nooit wat, kennelijk deed ik iets verkeerd. Nadat ik een stok met een touwtje er aan had ingeruild voor een drie delige hengel werd het er niet beter op. Wanneer de vangst uitbleef en mijn ongeduld toenam, haalde ik de drie delen uit elkaar en verplaatste me, naar een andere veelbelivende plek. Daar aangekomen zette ik de deeltjes weer aan elkaar en kwam dan steevast tot de ontdekking dat de lijn helemaal door de war was geraakt. vanaf dat moment was ik bezig te proberen er weer wat orde in te brengen. Dat mislukte en na een paar uur knipte ik er alles maar vanaf, zo zag mijn visdag er meestal uit. Hardleers ja, dat klopt. Verder heeft Piet het over de zandschepen van Terro, die ken ik wel, maar niet van de Rijpgracht, althans ik herinner mij dat niet. Net zo min als de schuimkoppen, die zelfs over de kade kwamen. Misschien in februari 1953, maar over het algemeen, bleef de waterstroom bijna onzichtbaar. In het tweede deel, komt een foto van ons uitzicht, daarop kon je zien dat we de buis uitstekend in de gaten konden houden.

Jaap heeft waarschijnlijk gelijk, dat het om dezelfde pater gaat. Maar zijn naam wist ik niet, ik ga er echter wel vanuit. Het stuk, wat nu nog voor de helft geplaatst is, schreef ik al lang geleden. Ik had niet het idee, dat zo'n beschrijving veel interesse op zou wekken en was daarom niet van plan het in te sturen. Maar toen de reacties op mijn verhaal over de bioscopen, uiteindelijk alleen nog maar over die pater gingen, bedacht ik dat ik daarover ook een stukkie geschreven had. Vandaar dat ik het alsnog naar 'het geheugen' toe stuurde. Jan Zijp was daar blij mee, liet hij me weten. Zodoende.

Jaap Boomsma

Rijpgracht

Was de pater van die boot niet de bekende Pater Durie die deed van alles voor de jeugd in de buurt nam ze mee naar zijn Pony,s en had ook een boot waar hij met de jeugd mee rondvaardde hij zat in het Roothaanhuis op de Rosengracht en deed alles voor de jeugd of je nu wel of niet katholiek was.
Wat die visjes die op die pijp van de Rijpgracht gevangen werden betreft, die werden toch Guppies genoemd door ons?

Piet Zegstroo

RijpGracht

Jaren '50. In het dood lopende stukje gracht zat over het hele jaar genomen veel leven. Soms was de gracht rood gekleurd van de watervlooien. Deze werden dan ook veel door aquarum liefhebbers, meet een stuk nylonkous aan een stok gevangen.
Er was ook een perioden in het jaar dat de gracht vol zat met stekelbaarsjes. Deze werden ook met een nilonkous aan een stok door ons gevangen en in een jampotje naar huis mee genomen. Helaas hadden deze visjes geen lange houdbaarhieds datum. Ze stonken na een paar dagen het potje uit. Verder zat er in de gracht veel jong vis van alle soorten. De glasaal en de grotere exenplaren kwamen er ook in grote getalen voor. Dit kwam misschien wel door het visafval wat Jan de Haan ( de haringboer ), elke avond in de gracht gooide.
Als het gemaal van de Erasmusgracht pompte dan kon er op de Rijpgracht bij de uitlaatpijp, bergen met schuim ontstaan, tot ver op de stoep.
Ik weet dat de gracht ook een aantal jaren als opslag voor de zandschuiten van Terro is gebruikt.